SORUMLULUK BİLİNCİ ve ÇEVRE

Konusu : Sosyal Hayat
İçeriği : SORUMLULUK BİLİNCİ ve ÇEVRE
Başlığı :
Bir toplumda ahlâkî değerlerin yerleşmesinde ve ko-runmasında olduğu gibi, toplum düzenini bozucu, insanla-rın rahat ve huzurunu kaçırıcı işlerin önlenmesinde de, bir kontrol sisteminin bulunması ve buna ilâve olarak sorumluluk bilincinin oluşturulması son derece önemli-dir.İnsanın yaratılışı sorumluluk esası üzerine kurulu-dur. İslâm’ın yaratılış inancına göre, görülen âlemde, sorumluluğu yüklenme bilincine sahip olan tek yaratık insandır. İslâm bilginleri Ahzâb sûresinin “Biz emaneti, dağlara taşlara teklif ettik, onlar bu emaneti taşımaya yanaşmadılar. Bunu insan yüklendi” (el-Ahzâb 33/72) âye-tinde söz konusu edilen emanetten maksadın en genel anlamda “sorumluluk” olduğunu belirtmişlerdir. Zâriyât sûresinde “Cinleri ve insanları, bana ibadet etsinler diye yarattım” (ez-Zâriyât 51/56) buyurularak, sorumluluğun en önemli boyutuna işaret edilmektedir. Ancak, insanın sorumluluğu yalnızca Tanrı karşısındaki sorumluluktan ibaret değildir. Hatta, sorumluğun sırf Tanrı’ya hasre-dilmesini Hz. Peygamber hoş karşılamamış ve insanın daha başka sorumlulukları bulunduğunu çeşitli vesilelerle ifade etmiştir. Nitekim, bütün zamanını ibadet ve taatle geçiren bir sahâbiye Peygamberimiz, “Sırf ibadetle meşgul olman doğru değil. Kendinin kendin üzerinde, çoluk çocuğu-nun senin üzerinde hakkı vardır. Her hak sahibine hakkını vermelisin” (Buhârî, “Savm”, 51) diyerek sorumluluğun diğer bazı boyutlarına dikkat çekmiştir. Diğer bir hadislerinde de, “Hepiniz çobansınız ve hepiniz gözetiminiz altında bulunan-lardan (râiyyenizden) sorumlusunuz” (Buhârî, “Cuma”, 11; Müslim, “İmâre”, 20) buyurarak gözetme ve koruma sorumluluğuna işaret etmiştir.
Fakihlerin hakları tasnif ederken sırf kul hakları ile Allah-kul karma haklarına da yer vermeleri sorumlu-luk anlayışının geniş boyutlarını yansıtmaktadır.
Burada insanın Tanrı karşısındaki sorumluluğundan e-sasta bağımsız olmamakla birlikte, kategorik olarak farklı boyutta değerlendirilen sosyal sorumluluk bilin-cine ve bunun da iki önemli yönü olan doğal çevre ve sosyal çevre sorumluluğuna değinilecektir.